Το ότι η χώρα μας, το 2013, κατέλαβε την τέταρτη θέση σε διεθνή έρευνα σχετικά με τα περιστατικά σχολικού εκφοβισμού, μας λέει κάτι;
Ή μήπως το bulling, όπως είναι διεθνώς γνωστό το φαινόμενο, είναι άσχετο με τα τεκταινόμενα στον κόσμο των ενηλίκων;
Πάρε για παράδειγμα μια απλή μέρα στον δρόμο. Δες τους οδηγούς. Η μάχη για το ποιος θα στρίψει πρώτος είναι ομηρική. Οποιαδήποτε αβλεψία του διπλανού οχήματος συνοδεύεται από απειλές, ύβρεις και εν δυνάμει πλακωμούς καταμεσής της ασφάλτου.
Πάρε για παράδειγμα τα social media. Δες πώς καλλιεργούνται οι περισσότερες αντεγκλήσεις και πώς κορυφώνονται. Συνήθως ξεκινούν από το τίποτα και καταλήγουν σε φραστικούς οχετούς, και αυτό δημόσια. Το ξεκατίνιασμα δεν προκαλεί θλίψη, αλλά απορίες. Πόση καταπίεση μπορεί να νιώθει κάποιος για να διοχετεύει την οργή του με χαρακτηρισμούς που, πραγματικά, δεν ακούς πια ούτε στα γήπεδα;
Ας αφήσουμε το εσωτερικό των σπιτιών, όπου εκεί συμβαίνει το αληθινό έγκλημα. Ας αφήσουμε τους σκοτωμένους γάμους, τις δηλητηριασμένες σχέσεις και την ασύλληπτη ένδεια στην οποία όλα αυτά συνηγορούν με την βοήθεια μιας ανοιχτής τηλεόρασης όλο το εικοσιτετράωρο. Και ας αφήσουμε το παράδειγμα που δίνει στους πιτσιρικάδες ο δημόσιος διάλογος.
Κι όμως, σε ό,τι αφορά και αυτό το τελευταίο στοιχείο, οι ομοιότητες είναι ανατριχιαστικές. Σύμφωνα με κείνη την έρευνα, η οποία, αν θυμάμαι καλά, είχε διενεργηθεί σε δείγμα είκοσι περίπου χιλιάδων μαθητών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης από έξι ευρωπαϊκές χώρες, το μοντέλο του θύτη (δηλαδή του μαθητή που προκαλεί τον εκφοβισμό) συμπυκνώνεται σε τέσσερα χαρακτηριστικά: είναι ισχυρή προσωπικότητα που του αρέσει να κυριαρχεί και να επιβάλλεται, είναι παρορμητικός και εξοργίζεται εύκολα, επίσης δεν αισθάνεται άσχημα για όσα παθαίνει το θύμα του, ενώ εμπλέκεται συχνά και σε άλλες αντικοινωνικές δραστηριότητες. Αναρωτιέμαι: μόνο στα δικά μου μάτια τα τέσσερα αυτά χαρακτηριστικά παραπέμπουν σε αρκετούς αστέρες του πολιτικού μας σκηνικού, έτσι όπως αυτό έχει διαμορφωθεί τουλάχιστον στα χρόνια της κρίσης; Και επιπλέον, μήπως η ίδια η πολιτική στην χώρα μας –έτσι όπως αν μη τι άλλο φανερώνεται μέσα από τον δημόσιο διάλογο στους πολίτες– δεν υπηρετεί τίποτε περισσότερο από μια μορφή εκφοβισμού, όχι σωματικού ασφαλώς (αν και μας απασχόλησαν και τέτοιου είδους κρούσματα), αλλά κυρίως λεκτικού;
Δυστυχώς, μπροστά στις δοκιμασίες που περνάει αυτή η χώρα στο σύνολό της, έχει περάσει σε δεύτερη μοίρα το είδος της κοινωνίας που φτύνουν σαν κουκούτσι τα χρόνια της τελευταίας πενταετίας. Ο πολιτισμός είναι απών σε οποιαδήποτε έκφανσή του, η ευγένεια έχει παραχωρήσει τη θέση της στον θυμό και ο σεβασμός εξατμίζεται κάτω από το βάρος της καχυποψίας. Και όλα αυτά απεικονίζονται σαν καθρέφτης στις πιο ακατέργαστες ψυχές, σε κείνες των παιδιών, που μεγαλώνουν είτε υπό την σκιά του φόβου είτε υπό την σκιά της μανίας και της οργής.
Δεν ξέρω ποιο ακριβώς είναι το βάθος της ζημιάς, παρότι ακούω καθημερινώς ιστορίες ανατριχιαστικές από τον κόσμο των σχολικών αυλών. Εκείνο που ξέρω είναι ότι η ρητορική της βίας δεν είναι κατ’ ανάγκη αποκύημα μόνο των εκάστοτε εξτρεμιστών, αλλά, όπως έγραψε κάποτε και ο Τσόμσκι, «ελαττωματικό εργαλείο της ίδιας της δημοκρατίας». Φοβάμαι λοιπόν ότι τούτο το ελαττωματικό εργαλείο το έχουμε παραχρησιμοποιήσει τα τελευταία χρόνια χωρίς καν να καταλάβουμε τις συνέπειές του. Ένα παιδί στην τάδε πόλη που γυρίζει σπίτι του αιμόφυρτο ή απλώς καταρρακωμένο επειδή δεν φοράει τρέντι ρούχα ή επειδή είναι παχύσαρκο ή επειδή δεν γράφει εξυπνάδες στο φέισμπουκ είναι η απόδειξη ενός κόσμου που αρμενίζει στραβά. Φανταστείτε δεκάδες ή εκατοντάδες παιδιά σε όλη την Ελλάδα καθημερινώς…