Τροφή για σκέψη με βιβλία Ιστορίας, Γεωπολιτικής και Ανθρωπολογίας που εξηγούν τις σημαντικές κινήσεις που γίνονται στη διεθνή σκηνή αυτές τις μέρες.
Τα πρόσφατα γεγονότα στο Αφγανιστάν, καθώς και η ανακοίνωση της AUKUS, της στρατηγικής συμμαχίας των ΗΠΑ με την Αγγλία και την Αυστραλία έναντι στην αναδυόμενη υπερδύναμη της Κίνας, έχουν δημιουργήσει ένα ντόμινο αντιδράσεων στη διεθνή πολιτική σκηνή. Σε περιόδους περιδίνησης η Ιστορία, η Γεωπολιτική, η Ανθρωπολογία μάς βοηθούν να κατανοήσουμε τα γεγονότα, ανατρέχοντας στο πρόσφατο ή όχι παρελθόν, βρίσκοντας εκεί τα γεγονότα-κλειδιά, καθώς και πολλές διαφορετικές οπτικές και ερμηνείες αυτών, που μας χρειάζονται ώστε να αντιληφθούμε όσα συμβαίνουν ή όσα έπονται. Επιλέξαμε για εσάς και σας προτείνουμε δέκα χρήσιμα βιβλία που θα φωτίσουν όσα έχουν οδηγήσει στις σημερινές εξελίξεις.
Έθνη σε αναταραχή - Jared Diamond, εκδ. Διόπτρα
Πώς καταφέρνουν τα κράτη να ξεπερνούν τις μεγάλες κρίσεις στην Ιστορία τους και να επιβιώνουν; Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε την άνοδο και την πτώση κάποιων κρατών με τη βοήθεια των ερμηνευτικών εργαλείων της ψυχοθεραπείας; Ο Jared Diamond, συγγραφέας του βιβλίου «Όπλα, Μικρόβια και Ατσάλι» που έγινε εκδοτικό φαινόμενο, μελετά την πορεία εφτά εθνών που βρέθηκαν σε αναταραχή υπό το φίλτρο της Ιστορίας, της Γεωπολιτικής, της Οικονομίας, της Ψυχολογίας και της Ανθρωπολογίας. Η βασική οπτική που διέπει όλο το βιβλίο είναι ότι τα κράτη είναι ζωντανοί οργανισμοί που ξεπερνούν τις κρίσεις, τις δύσκολες περιόδους τους, αναπτύσσοντας αμυντικούς μηχανισμούς επιβίωσης όπως ένας άνθρωπος που ξεπερνά μια προσωπική κρίση.
Θα κυριαρχήσει η Κίνα στον 21ο αιώνα; - Jonathan Fenby, εκδ. Gutenberg
Η ραγδαία οικονομική ανάπτυξη της Κίνας έχει οδηγήσει σε μία παραφιλολογία για μελλοντική της κυριαρχία της στην παγκόσμια διεθνή σκηνή. Ο Jonathan Fenby, εμπειρογνώμονας στις διεθνείς πολιτικές ισορροπίες της Κίνας, με αυτό το βιβλίο εξηγεί ότι η ανερχόμενη δύναμη της ανατολικής Ασίας έχει όρια και συνεπώς δεν υφίσταται σενάριο κυριαρχίας της διεθνώς. Οι ισορροπίες, όσα βιώνει η Κίνα στο εσωτερικό της, αλλά και οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει διεθνώς, δημιουργούν φραγμούς που την φρενάρουν. Το βιβλίο έχει χαρακτηριστεί ως μια ψύχραιμη αποτίμηση της αληθινής ισχύος της Κίνας, μια ερμηνεία που φωτίζει με ρεαλισμό τον μύθο ότι η Κίνα θα επιβληθεί στις άλλες δυνάμεις.
Τουρκία και Ισραήλ στη Μέση Ανατολή: Από τον Ψυχρό Πόλεμο μέχρι την «Αραβική Άνοιξη» - Σταύρος Ι. Δρακουλαράκος, εκδ. Επίκεντρο
To Ισραήλ και η Τουρκία, κατέχοντας μια στρατηγικής σημασίας θέση για τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, ανέπτυξαν μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου μια στενή σχέση μεταξύ τους σε οικονομικό και στρατιωτικό επίπεδο. Το βιβλίο προσεγγίζει αυτή τη σχέση λαμβάνοντας υπόψη τις νέες γεωπολιτικές ισορροπίες που έχουν αναπτυχθεί εκεί στις αρχές του 21ου αιώνα και εξηγώντας γιατί αυτή η «συμμαχία» έφτασε στα όριά της. Ένα ενδιαφέρον βιβλίο για να κατανοήσουμε το πώς η Αραβική Άνοιξη οδήγησε «στο πάγωμα των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο κρατών», αλλά και τους λόγους που το Ισραήλ ανοίχτηκε σε στρατηγικές συνεργασίες με νέους εταίρους.
Μετά την αυτοκρατορία: Δοκίμιο για την αποσύνθεση του αμερικανικού συστήματος - Emmanuel Todd, εκδ. Κριτική
Ένα πολύ επίκαιρο βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί μετά τα πρόσφατα γεγονότα με την αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν. Στο βιβλίο αυτό ο Γάλλος ιστορικός και ανθρωπολόγος Εμμάνουελ Τοντ ισχυρίζεται ότι «αμερικανική αυτοκρατορία δεν θα υπάρξει. Ο κόσμος είναι αρκετά μεγάλος, αρκετά ποικίλος, αρκετά δυναμικός για να δεχθεί την κυριαρχία μιας μόνο δύναμης. Η εξέταση των δημογραφικών και πολιτιστικών, βιομηχανικών και νομισματικών, ιδεολογικών και στρατιωτικών δυνάμεων που μεταμορφώνουν τον πλανήτη δεν επιβεβαιώνει την κοινότοπη σήμερα άποψη μιας απρόσβλητης Αμερικής». Ο συγγραφέας εξηγεί πώς οι ΗΠΑ δημιουργούν πεδία σύγκρουσης σε μικρές χώρες, με αφορμή τον αγώνα ενάντια στην τρομοκρατία με στόχο να συγκαλύψει την σταδιακή παρακμή και υποχώρησή τους ως κυρίαρχης υπερδύναμης από τη διεθνή πολιτική σκηνή. Πίσω από την εικόνα μιας ηγέτιδας δύναμης που θέλει να επιβάλει την ειρήνη η Αμερική, κατά τον συγγραφέα, καλύπτει -όχι πολύ επιτυχημένα πια- την ολοένα και αυξανόμενη δυσκολία της να αναχαιτίσει την ισχυροποίηση άλλων μεγάλων δυνάμεων όπως η Ρωσία, η Ιαπωνία και η Κίνα.
H Ευρώπη σε δίνη: 1950-2017, Ian Kershaw, εκδ. Αλεξάνδρεια
H σύγχρονη ευρωπαϊκή Ιστορία και το οικονομικό θαύμα της Ευρώπης, ιδιαίτερα κατά τις δεκαετίες 1960 και 1970, σε έναν σκληρόδετο πολύ φροντισμένο τόμο που αξίζει να έχετε στη βιβλιοθήκη σας. Ο Ψυχρός Πόλεμος, η ραγδαία ανάπτυξη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η ανάπτυξη του Κράτους Πρόνοιας, το μοντέλο της σοσιαλδημοκρατίας που κυριάρχησε, οι κοινωνικές εξεγέρσεις και τα φοιτητικά κινήματα του 1960, οι οικονομικές κρίσεις, είναι μερικοί από τους σημαντικούς ιστορικούς σταθμούς που διαμόρφωσαν τις πολιτικές τόσο στο εσωτερικό των κρατών της Ευρώπης όσο και την στρατηγική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένα διαυγές βιβλίο που διατρέχει την πορεία της Γηραιάς Ηπείρου και εξετάζει τη δυναμική των πολιτικών της στη διεθνή πολιτική σκηνή.
Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας, Tim Marshall, εκδ. Διόπτρα
Η Γεωγραφία είναι κάτι παραπάνω από μια επιστήμη χωροθέτησης, είναι ένα επιστημονικό εργαλείο που μας βοηθά να κατανοήσουμε τον κόσμο, τις ισορροπίες δυνάμεων, αλλά και να εξηγήσουμε γιατί ένας γεωγραφικός προσδιορισμός μπορεί να οδηγήσει έναν τόπο σε ευμάρεια ή παρακμή. Το βιβλίο του Tim Marshall λύνει πολλές απορίες καθώς εξηγεί πλήθος ιστορικών γεγονότων, φωτίζοντας τα κίνητρα πολιτικών ηγετών και τις κινήσεις στρατηγικής ισχυρών και μη κρατών: πχ γιατί ο Πούτιν έχει εμμονή με την Κριμαία; Γιατί οι ΗΠΑ κατάφεραν να κυριαρχήσουν μεταπολεμικά; Γιατί η Κίνα έχτισε ένα ισχυρό διεθνές οικονομικό δίκτυο; Με βατή γραφή ο Βρετανός δημοσιογράφος εξηγεί τα πάντα για τη σύγχρονη γεωπολιτική, αναλύοντας τους παράγοντες εκείνους που διαμορφώνουν την παγκόσμια ιστορία. Η αναθεωρημένη έκδοση του βιβλίου που κυκλοφορεί περιλαμβάνει γεγονότα μέχρι και το 2020.
Επιδιώκοντας την ισχύ: Πόλεμοι, τεχνολογία και κοινωνίες από την αρχαιότητα έως σήμερα – William H. McNeill, εκδ. Παπαδόπουλος
Οι πόλεμοι, τα κοινωνικά γεγονότα, οι καινοτομίες, τα πολιτισμικά φαινόμενα, οι οικονομικοί παράγοντες που οδηγούν στην κυριαρχία ορισμένων εθνών έναντι των υπολοίπων, εξηγεί σε αυτό το βιβλίο ο σπουδαίος Αμερικανός ιστορικός William H. McNeill. Ολόκληρη η ιστορία της ανθρωπότητας, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, διατρέχεται υπό το φίλτρο των «ιστορικών κύκλων», δηλαδή το πώς ένα κράτος καταφέρνει και γίνεται αυτοκρατορία, μεσουρανεί και παρακμάζει μέχρι να ανοίξει ένας επόμενος κύκλος. Τι ρόλο παίζει η τεχνολογία σε αυτούς τους κύκλους; Πώς αλλάζουν οι κοινωνικοπολιτικές δομές μέσα τους; Πώς διαμορφώνονται οι ισορροπίες διαρκώς; Φαινόμενα όπως η ανάδυση της Κίνας τον 11ο αιώνα μ.Χ., η υπεροχή της Δυτικής Ευρώπης στα τέλη του Μεσαίωνα, η Γαλλική Επανάσταση, η εκβιομηχάνιση, ο Ψυχρός Πόλεμος, μελετώνται διεξοδικά και εξάγονται σημαντικά συμπεράσματα.
Συρία,
Samer N. Abboud, εκδ. Gutenberg
Ο
διεθνολόγος Samer Abboud εξηγεί σε αυτό το
βιβλίο όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για
τον πόλεμο στη Συρία. Καταδεικνύει όσα
διακυβεύονται για τις διεθνείς ισορροπίες
από την κρίση αυτή, φωτίζοντας τις
αθέατες συνέπειές της. Ο συγγραφέας
καταγράφει λεπτομερώς το χρονικό του
Συριακού ζητήματος, από το 2011 όταν
εδραιώθηκε το εμπόλεμο σκηνικό,
παρακολουθεί τα πρόσωπα-κλειδιά και τη
δράση τους, με μία γραφή απολύτως
κατανοητή που σέβεται τον αναγνώστη.
«Η προβληματική επιβίωση του καθεστώτος
Άσαντ, η ολιγωρία της διεθνούς κοινότητας
παράλληλα με τα δεινά του συριακού λαού
προμηνύουν ένα αβέβαιο μέλλον που θα
επηρεάζει την ευρύτερη Μέση Ανατολή
-και τον κόσμο- στον 21ο αιώνα».
Έξοδος από το χάος: Κρίση στη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, Gilles Kepel, εκδ. Κλειδάριθμος
Ο Γάλλος καθηγητής, ένας από τους πιο έμπειρους ειδικός στην ιστορία του Ισλάμ σύμφωνα με τους New York Times, προσεγγίζει την πυριτιδαποθήκη της Μέσης Ανατολής, εξηγώντας τις ισορροπίες που κυριαρχούν στην ευμετάβλητη αυτή περιοχή με τις διαρκείς αναταραχές και τις αλλαγές που σημειώνονται από τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ του 1973 μέχρι τις επιπτώσεις της Αραβικής Άνοιξης. Το βιβλίο εξετάζει τις συνέπειες της τζιχαντιστικής τρομοκρατίας, την πρόκληση των μεγάλων μεταναστευτικών ροών και τις νέες γεωπολιτικές κινήσεις που έχουν στόχο τον έλεγχο του πετρελαίου. Ο συγγραφέας στοχεύει να απαντήσει στο καίριο ερώτημα: ποιοι είναι οι λόγοι που προκλήθηκε μια τέτοια αστάθεια και τι σημαίνει αυτή σε παγκόσμιο επίπεδο;
Η εποχή της φιλοδοξίας: Τα παιχνίδια της τύχης, της αλήθειας και της πίστης, σε μια Κίνα που μεταμορφώνεται – Evan Osnos, εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Πώς κατάφερε η Κίνα μέσα σε δύο μόλις γενιές από μια φτωχή χώρα της Ανατολικής Ασίας να σκαρφαλώσει στις πρώτες θέσεις με τις πιο ισχυρές οικονομίες του πλανήτη; Το βιβλίο του Αμερικανού Έβαν Όσνος, δημοσιογράφου του περιοδικού New Yorker σε διεθνή θέματα, εξηγεί τις αγκυλώσεις που έχει η κρατική μηχανή της Κίνας. Με διαύγεια προσεγγίζει την πορεία της Ασιατικής αναδυόμενης δύναμης, αγγίζοντας και αναλύοντας ζητήματα της κουλτούρας, της Ιστορίας και των κοινωνικών ισορροπιών της. Ο συγγραφέας έζησε οκτώ χρόνια στο Πεκίνο και είναι σε θέση να κατανοεί βαθιά την Κίνα, τόσο ώστε να γράψει ένα βιβλίο που την εξηγεί σε ανθρωπολογικό και πολιτισμικό επίπεδο με απόλυτο ρεαλισμό. Η εποχή της φιλοδοξίας τιμήθηκε με το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου των ΗΠΑ, το βραβείο Arthur Ross και το βραβείο βιβλίου της εφημερίδας The Guardian.